این بیماری در سطح وسیعی از نواحی برنج خیز دنیا انتشار دارد. در ایران اولین بار در سال 1343 از مزارع برنج اطراف فومن مشاهده شد و سپس از گیلان و مازندران، فارس و اصفهان گزارش شده است.
علائم بیماری:
طوقه بوته های آلوده سیاه رنگ شده و در داخل ساقه توده های خاکستری مایل به صورتی میسلیوم قارچ به وضوح دیده می شود، بوته های آلوده زردرنگ و سپس خشک می شوند.
بیماری بیشتر به طوقه می زند تا ریشه و علائم بارز آن قدکشیدگی غیرطبیعی گیاهان آلوده در خزانه یا مزرعه است که این علامت در فارس دیده نشده است.
گیاهچه های آلوده لاغر ـ کلروتیک و بلندتر از گیاهان سالم هستند و گیاهان شدیداً آلوده ممکن است قبل و یا پس از نشاء بمیرند. پنجه زنی کاهش می یابد و برگها در مدت زمان کوتاهی می میرند. گیاهان زنده دارای خوشه های پوک هستند. برخی گیاهان ممکن است به جای قدکشیدگی کوتوله شوند.
عامل بیماری:
عامل بیماری قارچ Fusarium proliferatum var. proliferatum (فرم غیرجنسی) است و فرم جنسی آن Gibberella fujikaroi است.
عامل بیماری برحسب شرایط تولید اسید فوزاریک یا جیبرالین می کند که اسید فوزاریک باعث کوتولگی گیاه می شود ولی جیبرالین باعث قدکشیدگی غیرطبیعی می شود. گیاهچه های قد کشیده در شرایط خاک مرطوب رشد می کنند ولی گیاهان کوتوله در خاک خشک رشد می کنند. عامل بیماری زمستان را بصورت میسلیوم و کنیدی در داخل و یا روی سطح بذر باقی می ماند و موقعی که بذر کاشته شد، گیاهچه را آلوده می کند و بصورت سیستمیک در گیاه در می آید که میکروکنیدهای آن و میسلیوم در داخل بافت آوند چوبی وجود دارند. اُپتیمم حرارتی رشد قارچ c300-27 است.
کنترل:
ضدعفونی بذر با قارچکشهای سیستمیک مانند توپسین ام مؤثر بوده است، استفاده از توپسین ام در سطح گلخانه مؤثر بوده ولی در مزرعه چندان مؤثر نبودن است، بهترین روش کاشت ارقام مقاوم است.
منبع:
گیاهپزشکی ۱۱۰
|